Opis:

Często wydaje nam się, że skoro jesteśmy doświadczonymi badaczami, mamy za sobą setki wywiadów, etnografii, grup, to bardzo dobrze wiemy, czego naprawdę potrzeba ludziom. Wierzymy w swoje intuicje i lubimy dowiadywać się z analiz, że mieliśmy rację.

Realizacja międzysektorowego projektu badawczo-rozwojowego przypomniała nam, jak wielkie znaczenie dla efektu końcowego - jakim jest dobry produkt - mają rzetelne badania angażujące zarówno specjalistów, jak i potencjalnych użytkowników.

MEMO to projekt, którego celem było stworzenie multimedialnego, czyli wykorzystującego różne techniki audio-wizualne, urządzenia dedykowanego seniorom (65+). Korzystanie z niego miało pomagać osobom starszym oswoić się z nowymi technologiami (i przez to pośrednio zapobiegać wykluczeniu cyfrowemu i kulturalnemu), ale także, co bardzo ważne – stymulować ich pamięć. W wyniku współpracy Stoczni (organizacji pozarządowej, Laboratorium ee (firmy technologicznej), Uniwersytetu SWPS i miasta Gdynia powstało urządzenie, na które składają się: tablet, jego obudowa oraz oprogramowanie - 3 aplikacje: MEMO Trening, MEMO Dzień, MEMO Pamiątki wraz z autorskimi treściami wykorzystującymi obrazy i muzykę. Więcej o MEMO można dowiedzieć się ze strony http://www.projektmemo.pl/. W trakcie naszej prezentacji pokażemy, z jakimi założeniami weszliśmy do projektu, które z nich okazały się błędne, jak bardzo efekt końcowy różni się od pierwotnych wyobrażeń na jego temat i jaki wpływ na to wszystko miały na to badania, które prowadziliśmy. A były to wyjątkowe badania, bo prowadzone w międzysektorowym partnerstwie. Uczestniczyli w nich socjolodzy, psycholodzy, UXowcy, programiści, geriatrzy, osoby pracujące z seniorami w instytucjach samorządowych i pozarządowych, a w cały proces, niemal na każdym jego etapie zaangażowani byli także sami seniorzy. Powiemy również o tym, z jakimi wyzwaniami wiąże się prowadzenie badań w międzysektorowym zespole i dlaczego, mimo wszystko, to się opłaca.

W jaki sposób prezentacja odnosi się do kwestii skutecznego i odpowiedzialnego wspierania decyzji wiedzą o rynku i człowieku?

W trakcie prezentacji pokażemy, jak wyniki badań przekładały się na decyzje co do wyglądu i funkcjonalności produktu MEMO. Przykładowo, w wyniku obserwacji w domach seniorów i wywiadów z osobami pracującymi z seniorami, stwierdziliśmy, że seniorzy funkcjonalnie zależni są dużo bardziej zainteresowani rozmową z osobami młodszymi niż ze sobą nawzajem. W związku z tym projektując MEMO zrezygnowaliśmy z pomysłu, by nasze urządzenie stymulowało kontakty wewnątrzpokoleniowe.

Inną kluczową decyzją, którą podjęliśmy na podstawie obserwacji z badań, a która znacznie odchodziła od pierwotnych założeń, była rezygnacja z tworzenia dedykowanego “mebla” - urządzenia, z którego seniorzy mogliby korzystać grupowo. Zamiast tego zdecydowaliśmy się projektować aplikacje na tablety (ze względu na ich dostępność cenową, lepsze dopasowanie ekranu dotykowego do potrzeb motorycznych seniorów oraz możliwość wzięcia tabletu do ręki dająca większe poczucie swobody, niezależności – wartości wyjątkowo ważnej dla osób starszych).

Przed wizytami w instytucjach opiekuńczych i ośrodkach posiadających ofertę dla seniorów nie zdawaliśmy sobie sprawy w jak trudnej sytuacji znajdują się prowadzący zajęcia - nie istnieje metodologia, a do niedawna nie było nawet podstawowych publikacji dedykowanych ćwiczeniom umysłu dla seniorów, czy nawet prostych poradników wspierających mniej doświadczonych prowadzących i wskazujących, jak zabrać się za organizowanie podobnych zajęć. O włączaniu w nie nowych technologii nie wspominając. Dzięki badaniom nie tylko stworzyliśmy dodatkowy projekt skierowany bezpośrednio do prowadzących - praktyków, ale także uwzględniliśmy ich kluczową rolę w dalszym rozwijaniu MEMO.

Źródła, materiały, dane:

Badania własne realizowane w ramach projektu MEMO: W ramach diagnozy potrzeb (podsumowana w raporcie „Diagnoza potrzeb seniorów. Podsumowanie wizyt studyjnych w ramach projektu MEMO”) : 11 tzw. zwiadów badawczych – jednodniowych pobytów w wybranych przez badaczy miejscach/ośrodkach/instytucjach, w których przebywają czasowo lub na stałe osoby starsze. 4 wizyty badawcze w ośrodkach stałego bądź czasowego pobytu seniorów w Warszawie i Gdyni 2 wizyty tematyczne w miejscach niededykowanym seniorom, ale posiadającym dla nich ofertę (biblioteki, domy kultury)

W ramach testów prototypu MEMO:
trzymiesięczne badania prowadzone w 3 modułach:
z udziałem seniorek indywidualnych (comiesięczne odwiedziny badaczy dopytujących o wrażenia w wykorzystywania MEMO)
Z udziałem tandemów babcia/dziadek - wnuczek/wnuczka (obserwacje spotkań, notatki własne wnuczków oraz 4 wizyty towarzyszące w z udziałem badaczy)
Z udziałem prowadzących zajęcia grupowe (w 4 warszawskich instytucjach - notatki własne prowadzących o każdych zajęciach oraz wizyty i obserwacje badaczy podczas wybranych zajęć). Oprócz badań jakościowych w ramach projektu prowadzone były badania ilościowe (za które odpowiadali badawcze z Uniwersytetu SWPS). Były to: Badanie ilościowe w formie eksperymentu, którego celem było sprawdzenie potencjału urządzenia dla wybranych grup seniorskich oraz wybór treści bodźców realizujących wybrane funkcje urządzenia MEMO (zdjęć z przeszłości, filmów, muzyki i gier pamięciowych). W badaniu udział wzięło 122 seniorów. Badanie wpływu prototypu MEMO - prowadzone na zakończenie projektu z wykorzystaniem grupy kontrolnej. Celem było sprawdzenie czy (i jeśli tak, to jak) 3 miesięczne korzystanie z EMO wpływa na kondycję poznawczą i dobrostan seniorów. W badanie zaangażowanych było 1134 seniorów. W ramach projektu przeprowadzono także obszerne analizy materiałów zastanych: Desk research „Senior, pamięć, technologia” - przegląd badań i raportów dotyczących osób starszych, działania pamięci i jej zmian oraz wykorzystania w tym kontekście nowych technologii. „Analiza systemu opieki nad osobami starszymi w Polsce” - analiza przepisów i ustaw Raport z analizy produktów i usług dla seniorów - analiza wytycznych dotyczących projektowania dla osób starszych, ale także przegląd dostępnych (w Polsce i zagranicą) rozwiązań technologicznych dla seniorów)